Jak rozwijają się bliźnięta i wieloraczki - Sprawdź też, jakie są różnice między ciążą mnogą, a pojedynczą!
Bliźnięta zawsze wzbudzały u mnie fascynację. Częstotliwość, z jaką przychodzą na świat jest różna w różnych regionach świata, o czym pisaliśmy chociażby w tym artykule. Ale nie tylko, zależy ona również m.in od wieku matki i od tego, czy dziecko zostało poczęte w sposób naturalny czy za pomocą technik wspomaganego rozrodu. Jeśli Ciebie także interesuje temat bliźniąt, a przede wszystkim ich wspólnego rozwoju, to dziś serdecznie zapraszam Cię do przeczytania tego artykułu.
Jak rozwijają się bliźnięta i wieloraczki - Ciąża bliźniacza zdarza się raz na 85 porodów!
To zatem oznacza, że stanowi około 2% ogólnej liczby urodzeń. Ciąża bliźniacza jest ciążą mnogą, co oznacza, że w macicy rozwija się w tym samym czasie więcej niż jeden płód. Najczęściej mamy do czynienia z ciążą bliźniaczą, inaczej dwupłodową. Może się jednak zdarzyć, że w brzuchu mamy będzie rozwijać się więcej dzieci - troje, czworo, pięcioro, sześcioro itp. Bliźnięta możemy ponadto podzielić na jednojajowe (monozygotyczne) i dwujajowe (dizygotyczne). Na czym polega różnica między nimi? O tym za chwilę, teraz skupmy się na tym, co sprzyja ciąży bliźniaczej.
Co zwiększa prawdopodobieństwo ciąży bliźniaczej?
- zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro) – w macicy kobiety umieszcza się kilka zarodków, aby zwiększyć prawdopodobieństwo przeżycia największej ich liczby,
- inseminacja – wprowadzenie do dróg rodnych kobiety męskiego nasienia przy pomocy specjalnego cewnika,
- stosowanie terapii hormonalnych w celu zwiększenia płodności – przyjmowanie środków, które mają na celu pobudzić jajniki do pracy,
- czynniki genetyczne – jeśli w rodzinie rodziły się bliźniaki, bądź sama jesteś jedną z nich, to szanse na ciążę mnogą wynoszą u Ciebie 1 do 60,
- ciąża w wieku 30-40 lat – po przekroczeniu 35. roku życia w organizmie kobiety rośnie poziom FSH, a jego zwiększona ilość oznacza zmniejszoną płodność i stymuluje dojrzewanie pęcherzyków w jajnikach – może się to przyczynić do uwalniania dwóch lub więcej komórek jajowych podczas cyklu,
- poczęcie w trakcie laktacji bądź w krótkim okresie po przerwaniu doustnej antykoncepcji hormonalnej (większe ryzyko wystąpienia poliowulacji),
- liczba ciąż – im więcej przebytych porodów, tym większe szanse na zajście w ciążę bliźniaczą.
Jak rozwijają się bliźnięta?
Bliźnięta jednojajowe – jak powstają?
Bliźnięta jednojajowe powstają w wyniku podziału jednej komórki jajowej zapłodnionej przez jeden plemnik. W zależności od dnia, w którym doszło do podziału komórki bliźnięta jednojajowe możemy podzielić na:
- dwukosmówkowe, dwuowodniowe (podział w 1. – 3. dniu po zapłodnieniu)
- jednokosmówkowe, dwuowodniowe (podział w 4.-8. dniu po zapłodnieniu)
- jednokosmówkowe, jednoowodniowe (podział od 8. – 13. dniu po zapłodnieniu)
- jednokosmówkowe, jednoowodniowe bliźnięta zrośnięte, inaczej syjamskie (podział od 13.-15. dniu po zapłodnieniu)
Bliźnięta jednojajowe są zawsze tej samej płci, mają taki sam kolor oczu, włosów, skóry i niemal identyczną sylwetkę. Jeśli wychowują się w tym samym otoczeniu, mogą mieć podobne charaktery i upodobania, mogą także chorować na te same choroby.
Jak rozwijają się bliźnięta i wieloraczki - Bliźnięta jednojajowe to genetyczne kopie. Czy aby na pewno?
Z uwagi na uderzające podobieństwo bliźniąt jednojajowych przez bardzo długi czas sądzono, że są one swoimi genetycznymi kopiami, tzn., że ich materiał genetyczny jest identyczny. Dziś już wiemy, że nie jest to prawda. Kiedy zapłodniona komórka jajowa zaczyna się dzielić, dochodzi do co najmniej kilku punktowych mutacji, które z czasem mogą się kumulować, tworząc mozaikę.
Choć w obrębie całego genomu tych mutacji nie jest za wiele, to jednak występują. To z kolei powoduje, że nawet bliźnięta jednojajowe mogą delikatnie różnić się od siebie pod względem genetycznym. Różnice między nimi mogą wynikać także z przebywania w dwóch oddzielnych workach owodniowych. Takie bliźnięta doświadczają pewnych różnic w okresie życia płodowego, a to wpływa na ich odmienną epigenetykę, czyli to, jak dane geny są wykorzystywane.
Bliźnięta dwujajowe – niby podobne, a jednak inne…
Bliźnięta dwujajowe są efektem połączenia się dwóch komórek jajowych z dwoma różnymi plemnikami. Dzieje się tak, gdy u kobiety dojdzie do tzw. poliowulacji, czyli uwolni się nie jedna, a dwie komórki jajowe w trakcie jednego cyklu. Bliźnięta dwujajowe będą rozwijały się w dwóch odrębnych workach owodniowych, a każde z nich będzie miało swoje łożysko. Pod względem genetycznym bliźnięta dwujajowe są do siebie podobne tak, jak rodzeństwo z dwóch różnych ciąż. Jednak z uwagi na wspólne środowisko płodowe mogą być do siebie bardziej podobne pod względem wyglądu niż zwykłe rodzeństwo. Bliźnięta dwujajowe mogą być jednak różnej płci, mieć inną barwę oczu, włosów, a także odmienny charakter i zainteresowania.
Jak rozwijają się bliźnięta i wieloraczki - Ciąża bliźniacza tydzień po tygodniu
Rozwój płodów w ciąży bliźniaczej nie różni się znacząco od tego znanego nam z ciąż pojedynczych. Podstawową odmienność obserwujemy w pierwszych dniach po zapłodnieniu, kiedy to w macicy zagnieżdżają się 2 zarodki zamiast jednego (ciąża dwukosmówkowa dwuowodniowa) lub w momencie podziału embrionu na 2 części (ciąża jednokosmówkowa).
Dalszy rozwój ciąży bliźniaczej tydzień po tygodniu przebiega następująco:
- -8. tydzień ciąży – zaczynają tworzyć się organy wewnętrzne oraz zawiązki kończyn, a serca podejmują pracę
- -12. tydzień ciąży – rozwijają się narządy płciowe, nadal trwa organogeneza, nerki już funkcjonują; u płodów wykształcają się palce, uszy, a nawet powieki
- -16. tydzień ciąży – powstają rysy twarzy, płody odbierają już bodźce zewnętrzne i na nie reagują; odczuwalne staja się ruchy maluszków
- -20. tydzień ciąży – maź płodowa pokrywa ciała dzieci; intensywnie rozwija się mózg oraz powstają połączenia między neuronami
- -24. tydzień ciąży – płuca rozpoczynają produkcję surfaktantu chroniącego je przed zapadnięciem się; od 24 tygodnia dzieci mają szansę na przeżycie poza macicą mamy
- -28. tydzień ciąży – w macicy robi się ciasno; dzieci otwierają oczy po raz pierwszy i zaczynają śnić, mogą też słyszeć dźwięki dochodzące z zewnątrz
- -32. tydzień ciąży – proces kostnienia szkieletu ma się ku końcowi, nadal intensywnie rozwijają się wszystkie układy ciała oraz mózgi maluchów
- -36. tydzień ciąży – płody przyjmują pozycję do porodu; mają już włoski, brwi i rzęsy oraz stale gromadzą tkankę tłuszczową pod skórą
- -40. tydzień ciąży – maluszki są niemal gotowe do życia poza macicą mamy. Jeśli przyjdą na świat w tym momencie, prawdopodobnie nie będą wymagały zbyt długiej hospitalizacji, a może nawet nie trafią do inkubatorów.
Badanie USG bliźniąt – dlaczego jest tak ważne?
Ciąża mnoga wymaga częstszego wykonywania USG, ponieważ jest ona obarczona większym ryzykiem powikłań niż ciąża pojedyncza. Rozpoznanie rodzaju ciąży następuje podczas USG wykonywanego w I trymestrze.
Badanie USG ciąży mnogiej pozwala na ocenę:
- liczby płodów oraz ich położenia,
- czynności serca i budowy anatomicznej płodów,
- struktury i umiejscowienia łożyska,
- objętości płynu owodniowego.
Dodatkowo USG ciąży umożliwia ocenę ryzyka występowania zespołów genetycznych, wad serca i innych ciężkich wad wrodzonych.
W przypadku ciąży bliźniaczej pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży można wykonać USG wraz z testem PAPP-A – to badanie wykonywane na podstawie próbki krwi kobiety, stosowane w celu określenia ryzyka wystąpienia u płodu nieprawidłowości chromosomalnych (np. zespołu Downa).
Jak rozwijają się bliźnięta i wieloraczki - Więź bliźniąt i wspólny rozwój już w brzuchu mamy
Więź bliźniąt w życiu płodowym dalej jest dla lekarzy i naukowców szalenie fascynującym obszarem badań w dziedzinie embriologii i medycyny perinatalnej. Istnieje kilka rodzajów więzi bliźniąt w życiu płodowym, a ich charakterystyka może różnić się w zależności od typu bliźniąt. Warto zatem przyjrzeć się im bliżej:
- Bliźnięta jednojajowe (monochorialne, monoamniotyczne):
Typ: Jedno jajeczko, jedna błona płodowa, jedna jama owodniowa.
W przypadku bliźniąt jednojajowych, które dzielą jedno jajeczko i mają jedną błonę płodową oraz jedną jamę owodniową, więź między nimi może być szczególnie silna. Płód rozwija się w jednym wspólnym środowisku, co może prowadzić do bliskiego kontaktu fizycznego między nimi.
2.Bliźnięta dwujajowe (dichorialne, diamniotyczne):
Typ: Dwa jajeczka, dwie błony płodowe, dwie jamy owodniowe.
Bliźnięta dwujajowe rozwijają się w osobnych błonach płodowych i jamach owodniowych. Ich więź może być mniej bezpośrednia niż w przypadku jednojajowych bliźniąt, ale nadal mają wspólne doświadczenia płodowe w macicy matki.
- Syndrom transfuzji bliźniaczej (TTTS - Twin-to-Twin Transfusion Syndrome):
Typ: Występuje u bliźniąt jednojajowych, które dzielą jedną błonę płodową i jedną jamę owodniową, ale mają nierównomierny dostęp do krwi.
W przypadku TTTS, jedno z bliźniąt otrzymuje zbyt dużo krwi, podczas gdy drugie otrzymuje zbyt mało. To zjawisko może wpływać na rozwój obu bliźniaków i prowadzić do różnych problemów zdrowotnych.
Jak więc możesz zauważyć kochana przyszła mamusiu, więź bliźniąt w życiu płodowym wynika w główniej mierze z ich wspólnego środowiska rozwoju. Bliźnięta często mają kontakt fizyczny i sensoryczny ze sobą w macicy, co może wpływać na ich późniejszą więź po urodzeniu. Badania sugerują, że więź między bliźniętami może być istotna, nawet przed narodzinami, i może wpływać na ich rozwój emocjonalny i społeczny po urodzeniu.
Ciekawostki ze świata bliźniąt – są wręcz niewiarygodne!
A na koniec mam dla Ciebie kilka ciekawostek i jestem przekonana, że niektóre (o ile nie wszystkie) mocno Cię zaskoczą. Jak już wiesz, bliźnięta jednojajowe mają często bardzo podobne geny, co sprawia, że nawet wychowywane osobno i w różnych środowiskach – przejawiają te same zainteresowania, mają podobne nawyki i upodobania. Tę teorię spisał Sir Francis Galton (kuzyn Charlesa Darwina) w książce pt. „Natura jest daleko silniejsza niż wychowanie”. Według brytyjskiego lekarza, antropologa i podróżnika bliźnięta jednojajowe mogą w tym samym czasie odczuwać bóle, chorować i... umierać.
Oto kilka przykładów z życia wziętych:
- Robert Shafran i Eddzie Galland to bliźnięta jednojajowe, które rozdzielono po porodzie; chłopcy spotkali się przypadkowo kilkanaście lat później, okazało się, że obaj wybrali tę samą uczelnie, obaj byli zapaśnikami mającymi te same ulubione chwyty i uzyskującymi podobne wyniki w zawodach,
- Jack Yufle i Oskar Storn to bliźnięta jednojajowe, które również rozdzielono po porodzie, jeden z nich wychowywał się w rodzinie żydowskiej, a drugi – w rodzinie niemieckiej nastawionej antyżydowsko; poznali się w dorosły życiu, a na pierwsze spotkanie na lotnisku obaj ubrali się (nie konsultując tego wcześniej!) w niebieskie koszule z dwoma kieszeniami i pagonami; panowie zgłosili się do projektu badawczego, w trakcie którego odnotowano między innymi, że obaj mieli dziwny zwyczaj noszenia gumek na nadgarstkach, maczali posmarowanego masłem tosta w kawie, spłukiwali toaletę przed skorzystaniem z niej i zawsze czytali gazetę do końca,
- Amy i Beth, jednojajowe bliźniaczki, które rozdzielono zaraz po urodzeniu, jedna z nich trafiła do biednej rodziny, w której miała słaby kontakt z rodzicami (matka była osobą zagubioną, a ojciec powtarzał dziewczynce, że ich zawiodła), druga z pary bliźniąt trafiła do rodziny bogatej, była rozpieszczona przez matkę i miała dobry kontakt z ojcem; okazało się jednak, że obie dziewczynki miały problemy z osobowością, źle radziły sobie w szkole, nie dogadywały się z rówieśnikami, ich zachowanie określano mianem sztucznego i obie tęskniły za matczynymi uczuciami.
Jeśli już wiesz, w jaki rozwijają się bliźnięta, być może zaciekawi Cię artykuł o tym, kto ma realną szansę na posiadanie bliźniąt - i czy można tę szansę zwiększyć 🙂
