Dieta w ciąży bliźniaczej: "Niezwykle istotne jest prawidłowe przygotowanie kobiet w ciąży wielopłodowej do karmienia piersią. Stan odżywienia matki ma wpływ na przebieg ciąży i rozwój potomstwa. Liniowa zależność pomiędzy przyrostem masy ciała kobiety w czasie ciąży, a masą urodzeniową noworodka jest podobna w przypadku ciąży pojedynczej i mnogiej. Porównanie przyrostów masy ciała zdaje się być niezawodnym i prostym środkiem pozwalającym na ocenę stanu odżywienia kobiet w ciąży wielopłodowej.
Wykazano, że przyrost masy ciała matki w ciąży bliźniaczej o 20-24 kg jest powiązany z osiągnięciem przez noworodki masy urodzeniowej 2500-3000 g. Zbyt mały przyrost masy ciała w czasie ciąży mnogiej lub jej utrata jest związana z ryzykiem przedwczesnego porodu. Przyrost masy ciała matki, szczególnie przed 28 tygodniem ciąży, ma decydujący wpływ na masę urodzeniową bliźniąt." - powyższy tekst stanowi fragment publikacji: „Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji”.
Co prawda nigdy wcześniej nie zaczynałem żadnego tekstu na naszym blogu od cytatu, jednak tym razem uznałem, że w tym konkretnym przypadku taki zabieg ma sens. Wszystko dlatego, że już na samym początku, krótką chwilę po jego przeczytaniu od razu wiesz, że kwestia diety w ciąży bliźniaczej to temat niezwykle istotny. Jak się bowiem okazuje, odpowiednie odżywianie przyszłej mamy bliźniaków może decydować o ich przyszłym zdrowiu, a nawet... życiu. Dlatego dziś opowiem Ci o tym dlaczego będziesz potrzebować więcej niektórych składników mineralnych i witamin. Porozmawiamy też o tym, jak zdrowo jeść spodziewając się dwójki (lub więcej) maluszków i o czym trzeba zawsze pamiętać.
Dieta w ciąży bliźniaczej - Jedz DLA trojga, nie ZA troje!
W czasie ciąży zapotrzebowanie organizmu na niektóre składniki odżywcze wzrasta aż o połowę. Jednak zapotrzebowanie kaloryczne ulega stosunkowo niewielkiej zmianie.
Różnorodność to podstawa!
W ciąży z bliźniętami należy szczególnie zadbać o różnorodność spożywanej żywności, aby dostarczać sobie i dzieciom wszystkich niezbędnych składników pokarmowych i uniknąć niedoborów.
Kilka wskazówek, które pomogą w realizacji tej zasady:
- do przygotowywania potraw powinno się wykorzystywać produkty z wszystkich grup (produkty zbożowe, owoce i warzywa, produkty nabiałowe, mięso, ryby, jaja i oleje roślinne),
- należy wybierać produkty najlepszej jakości, naturalne i najmniej przetworzone,
- potrawy powinny być apetyczne i kolorowe (każdy posiłek powinien być zjadany w towarzystwie warzyw o różnych kolorach- czerwone, żółte, zielone i fioletowe)
- istotne jest też wprowadzanie urozmaicenia pod względem konsystencji produktów i potraw (stałe- filet z dorsza, półstałe- surówki, papkowate- musy i przeciery, płynne- koktajle),
- przy przygotowywaniu potraw dobrze jest korzystać z różnych technik obróbki kulinarnej (gotowanie w wodzie, na parze, pieczenie, duszenie, grillowanie).
Dieta w ciąży bliźniaczej - Jedz regularnie
Powinno się planować i spożywać 5-6 regularnych posiłków w ciągu dnia. Mniejsze objętościowo, ale z większą częstotliwością. Przerwy pomiędzy poszczególnymi posiłkami nie powinny być krótsze niż 2,5 godziny i nie dłuższe niż 4 godziny. Pozwoli to uniknąć nagłych wahań glukozy we krwi.
Najlepiej jest zachowywać następującą zasadę: trzy posiłki główne- śniadanie, obiad i kolacja powinny być większe, a pozostałe 2-3 mniejsze, zarówno pod względem objętości, jak i kaloryczności. Od II trymestru zaleca się spożycie dodatkowego, lekkiego posiłku przed snem (godzina 21-22). Najlepiej, aby ten posiłek nie zawierał węglowodanów prostych (np.: kanapka z pieczywo pełnoziarnistego i pasta z twarożku i jogurtu naturalnego czy awokado).
Kilka wskazówek, które pomogą w realizacji tej zasady:
- należy wcześniej planować posiłki,
- prowadzenie dzienniczka żywieniowego pozwoli kontrolować ilość spożywanych posiłków i wprowadzać korekty,
- dobrze jest sporządzać listy zakupów,
- wychodząc z domu należy pamiętać o zabraniu ze sobą jakiegoś posiłku.

Dieta w ciąży bliźniaczej - Zadbaj o bezpieczeństwo żywności!
W ciąży niezwykle ważne jest, aby przyszła mama dbała o bezpieczeństwo żywności i przestrzegała zasad higieny w kontakcie z nią. Koniecznie należy wyeliminować z diety żywność niebezpieczną, wysokoprzetworzoną, by zapewnić ochronę sobie i swojemu dziecku.
Bardzo ważne jest by myć ręce mydłem i ciepłą wodą, szczególnie: po kontakcie ze zwierzętami, po pracach w ogrodzie, przed i po przygotowaniu posiłków, po skorzystaniu z toalety, po kontakcie z surowym mięsem, jajami, po pobycie w miejscu publicznym, po wyrzucaniu śmieci. Należy przestrzegać terminów przydatności do spożycia i zasad przechowywania żywności.
Ile witamin i składników mineralnych potrzebują kobiety w ciąży bliźniaczej?
Przyjrzyjmy się, ile witamin i składników mineralnych potrzebujesz nosząc dwoje maluszków (lub więcej):
Kwas foliowy
Kwas foliowy jest kluczowym składnikiem odżywczym w diecie kobiet ciężarnych, ze względu na jego rolę w podziale komórek. Zapotrzebowanie w czasie ciąży (ustalone z myślą o kobietach w ciąży pojedynczej) wynosi 600 mikrogramów/dzień, co jest trudne do pokrycia z dietą i w związku z tym wymaga suplementacji (dawka, co najmniej 400 mikrogramów dziennie).
Szacuje się, że w ciąży bliźniaczej ryzyko anemii z niedoboru kwasu foliowego jest aż 8 razy większe, niż w ciąży pojedynczej, co tym samym nasuwa pytanie o optymalną ilość tego składnika.
Według rekomendacji kanadyjskich (2018 r.) w czasie ciąży bliźniaczej całkowita ilość kwasu foliowego, dostarczanego z żywności i preparatów powinna wynosić 1000 mikrogramów dziennie i na własną rękę nie należy jej przekraczać. Z kolei, według odległych w czasie (1990 r.) i dotychczas nieznowelizowanych zaleceń amerykańskiego Instytutu Medycznego w ciąży bliźniaczej należy suplementować taką samą dawkę kwasu foliowego, jak w ciąży pojedynczej, wynoszącą 300 mikrogramów. Zaleceń tych nie należy jednak uważać za aktualne, ponieważ jest to dawka niższa, od dawki rekomendowanej obecnie w prewencji wad cewy nerwowej płodu. Na dzień dzisiejszy brak jest danych, dotyczących związku, pomiędzy spożyciem/suplementacją kwasu foliowego przez kobiety w ciąży bliźniaczej a częstością wad cewy nerwowej, ale ocenia się, że wady takie występują częściej.
Wapń
Także w przypadku wapnia badania nie są wystarczające do rzetelnej odpowiedzi, czy jego stężenie we krwi znacznie różni się u kobiet w ciąży pojedynczej i bliźniaczej. Według ekspertów kanadyjskich ciąża bliźniacza wymaga dodatkowych ilości wapnia i całkowite zapotrzebowanie wynosi 2000-2500 mg dziennie. Jednocześnie w Kanadzie zaleca się, aby pojedyncza dawka tego pierwiastka w postaci preparatu nie była wyższa niż 500 mg, w celu zapewnienia maksymalnego wchłaniania, a także zminimalizowania ryzyka wzdęć i zaparć.
Pozostałe witaminy i składniki mineralne
Z badań, prowadzonych wśród kobiet w ciąży pojedynczej wynika, że znaczna część przyszłych matek nie spożywa zalecanych ilości wielu witamin i składników mineralnych. Niektórzy eksperci twierdzą, że niedobór jednego składnika nie jest w całości odpowiedzialny za ewentualne zaburzenia ciąży, dlatego ważne jest pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze.
Zgodnie ze stanowiskiem WHO rutynowe stosowanie suplementów witaminowo-mineralnych przez wszystkie kobiety w ciąży nie jest zalecane, ale należy pamiętać, że są to rekomendacje ogólne, nie ukierunkowane na ciąże mnogie.
Witamina D3
Dotychczasowe badania wskazują, że wysycenie organizmu w witaminę D u kobiet w ciąży mnogiej jest gorsze, niż w ciąży pojedynczej. Witamina D w ciąży ma za zadanie zaspokajać zapotrzebowanie na tą substancję organizmu mamy i dzieci. Jest niezbędna do tego, aby utrzymać gospodarkę wapniową w normie. Ma to istotny wpływ na proces mineralizacji kości. Odpowiednia podaż witaminy D warunkuje prawidłowe stężenie wapnia. Co więcej, związek ten, przez łożysko transportowany jest do rozwijającego się płodu. Pełni niezwykle ważną rolę w budowaniu układu kostnego rosnących w brzuchu przyszłej mamy bliźniaków.
Żelazo
Szacuje się, że u kobiet w ciąży bliźniaczej zapotrzebowanie organizmu na żelazo jest 1,8 razy większe, w porównaniu do kobiet w ciąży pojedynczej. Poza potrzebami dwóch płodów wynika to także z dodatkowego wzrostu objętości krwi u matki i zwiększenia liczby krwinek czerwonych.
Anemia u kobiet w ciąży bliźniaczej występuje 2,4 – 4 razy częściej, niż u kobiet w ciąży pojedynczej i dotyczy 30-45% kobiet w III trymestrze ciąży. Na podstawie badań u kobiet w ciąży pojedynczej dobrze udowodnione jest, że anemia zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego oraz małej urodzeniowej masy ciała dziecka.
Temat suplementacji żelaza u kobiet w ciąży jest obecnie przedmiotem dyskusji, z uwagi na wyniki najnowszych badań, które sugerują, że nieuzasadnione przyjmowanie żelaza może zwiększać ryzyko nadciśnienia indukowanego ciążą, stanu przedrzucawkowego i cukrzycy ciążowej. Ostatnie rekomendacje ekspertów amerykańskich są zatem ostrożne i podkreślają, że jest zbyt mało danych, aby oszacować korzyści i ryzyko rutynowej suplementacji żelaza u kobiet ciężarnych. W Polsce, zgodnie z najnowszymi wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, żelazo powinno być przyjmowane tylko przez kobiety z niedokrwistością i ewentualnie przez kobiety bez anemii, ale z obniżonym stężeniem ferrytyny. W żadnym z ww. stanowisk nie ma odrębnych rekomendacji w odniesieniu do kobiet w ciąży mnogiej.
W związku z tym, że nie zaleca się stosowania żelaza na własną rękę problematyczna może być jego obecność w większości preparatów witaminowo-mineralnych dla kobiet ciężarnych, które, jak wynika z badań przyjmuje 70-80% takich kobiet. W Polsce na 33 analizowane w 2019 r. preparaty żelazo zawarte było w 27 z nich, w dawce dziennej, wynoszącej średnio 28,5 mg. Niektórzy eksperci stawiają z kolei pytanie, czy zawartość żelaza w standardowym suplemencie prenatalnym jest wystarczająca dla kobiet, oczekujących dwójki niemowląt. Jednak jak dotąd nie poznaliśmy na nie odpowiedzi.
Dieta w ciąży bliźniaczej - Inne zalecenia dietetyczne
Zdaniem wielu ekspertów u kobiet w ciąży bliźniaczej warto rozważyć suplementację kwasu dokozaheksaenowego (DHA). Wiele badań wskazuje, że suplementacja DHA zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego i małej masy ciała noworodka. W Polsce kobietom obarczonym ryzykiem porodu przed terminem rekomenduje się stosowanie 1000 mg DHA dziennie. Suplementacja DHA może zatem mieć szczególne znaczenie w przypadku ciąż bliźniaczych, z których co druga kończy się porodem przedwczesnym.
Już 20 lat temu piśmiennictwo naukowe sygnalizowało problem braku zaleceń, dotyczących żywienia kobiet w ciąży bliźniaczej i do dzisiaj niewiele się zmieniło. Wciąż nie ma wystarczających danych, czy niedobory w ich diecie lub w organizmie występują częściej albo, jak bardzo są nasilone.
Bez wyników badań, dotyczących wysycenia organizmu w składniki odżywcze, z uwzględnieniem stanu odżywienia kobiet przed zajściem w ciążę trudno jest oszacować rzeczywiste potrzeby organizmu i wiarygodnie określić, czy podejście do suplementacji u kobiet w ciąży pojedynczej i mnogiej powinno być takie samo. Oznacza to, brak podstaw do rzetelnych zaleceń, w odniesieniu do spożycia witamin i składników mineralnych z dietą oraz ich uzupełnienia w postaci preparatów.
Jednocześnie w publikacjach zachodnich coraz częściej podkreśla się potrzebę porad dietetycznych dla kobiet w ciąży bliźniaczej, w ramach standardowej opieki medycznej. Z uwagi na zmiany w sposobie odżywiania się ludzi młodych szczególnej opieki wymagają kobiety wykluczające z diety różne produkty, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego. Pamiętaj też, że suplementacja witamin i składników mineralnych powinna być prowadzona w konsultacji z lekarzem.