Badania w ciąży bliźniaczej mają na celu wykrycie potencjalnych nieprawidłowości. Ciąża bliźniacza to wspaniała wiadomość. Niestety wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem rozwoju niektórych powikłań. Przyszła mama dwójki maluszków powinna więc skrupulatnie monitorować rozwój dzieci. W tym celu należy regularnie wykonywać oczywiście stosowne badania prenatalne. Musisz jednak wiedzieć, że sposób ich wykonywania oraz rodzaje badań mogą się nieco różnić, w przeciwieństwie do ciąży pojedynczej. Dlatego dziś skupimy się właśnie na badaniach prenatalnych w ciąży bliźniaczej.
Badania w ciąży bliźniaczej - Jak wykonuje się badania prenatalne bliźniaków?
Diagnostyka prenatalna ma na celu wykrycie u dziecka wad wrodzonych. Badania wykazały, że w przypadku ciąż bliźniaczych ryzyko rozwoju wad genetycznych jest większe niż w przypadku ciąż pojedynczych. Tym bardziej ważne jest więc przeprowadzenie testów prenatalnych, w których możemy sprawdzić, czy nasze dzieci rozwijają się prawidłowo.
To bardzo istotne, bowiem podczas ciąży mnogiej mogą wystąpić różne komplikacje, dlatego zaliczana jest ona do ciąż wysokiego ryzyka. Przyszła mama powinna teraz szczególnie o siebie zadbać, aby nie zaszkodzić maluszkom.
Jakie są obowiązkowe badania w ciąży? Na pewno bez dwóch zdań należy wykonać morfologię krwi, stężenie glukozy i ogólną analizę moczu. Ginekolog zleci odpowiednie badania, aby upewnić się, że pacjentka cieszy się dobrym zdrowiem. W ciąży bliźniaczej przyszła mama jest bardziej narażona na nadciśnienie tętnicze, stan przedrzucawkowy, żylaki i niedokrwistość. Istnieje też większe prawdopodobieństwo:
- wystąpienia niewydolności ciśnieniowo-szyjkowej,
- przedwczesnego porodu, należy przy tym podkreślić, że poród w terminie w przypadku ciąży mnogiej oznacza 37. tydzień, a nie 40.,
- wielowodzia, czyli zbyt dużej ilości płynu owodniowego,
- przedwczesnego pęknięcia błon płodowych (PROM).
Jak często wykonywać badania USG w ciąży bliźniaczej?
Jak już wcześniej wspomniałam, ciąża bliźniacza wiąże się z wysokim ryzykiem różnych powikłań położniczych. Dlatego wymaga wzmożonego nadzoru ultrasonograficznego. W badaniu ultrasonograficznym można rozpoznać ciążę bliźniaczą dwukosmówkową lub jednokosmówkową.
W ciążach dwukosmówkowych każdy zarodek posiada osobny worek owodniowy i łożysko, czyli widoczne są dwa łożyska i dwa worki owodniowe. W ciążach jednokosmówkowych płody mają zawsze wspólne łożysko. Najczęściej mają też osobne worki owodniowe (mówimy wtedy o ciąży bliźniaczej jednokosmówkowej dwuowodniowej) lub rzadziej jeden wspólny worek owodniowy (wówczas rozpoznajemy ciążę bliźniaczą jednokosmówkową jednoowodniową).
Ponieważ ryzyko powikłań jest zdecydowanie wyższe w ciążach jednokosmówkowych, bardzo istotne jest określenie kosmówkowości w badaniu USG na wczesnym etapie ciąży, najlepiej przed 10 tygodniem. Wraz z czasem trwania ciąży pęcherzyki ciążowe i kosmówki mogą być położone blisko siebie, co może utrudniać ocenę kosmówkowości bliźniąt.
Ciąże jednokosmówkowe na skutek obecności wspólnego łożyska oraz wspólnych połączeń naczyniowych (tzw. anastomoz) są narażone na występowanie groźnych powikłań, takich jak zespół przetoczenia między płodami (TTTS), selektywne zahamowanie wzrastania jednego płodu (sIUGR), zespół anemia-policytemia (TAPS) oraz zespół odwróconej perfuzji tętniczej (TRAP). Różnice pomiędzy poszczególnymi jednostkami chorobowymi są widoczne w badaniu USG i rozpoznawane przez lekarzy na podstawie ściśle określonych kryteriów.
Badania w ciąży bliźniaczej - Częstość badań USG w ciąży bliźniaczej
Zgodnie z obowiązującymi rekomendacjami badanie USG w ciąży bliźniaczej jednokosmówkowej powinno być wykonane w 11-13,6 tygodniu ciąży wraz z testem podwójnym (testem PAPP-A). Kolejne badania wykonuje się od 16 tygodnia ciąży co 2 tygodnie, aż do czasu porodu, w tym badanie połówkowe w 18-22 tygodniu ciąży z oceną anatomii płodów oraz pomiarem długości szyjki macicy. W kontrolnych badaniach należy ocenić przepływy dopplerowskie u obu płodów w tętnicy pępkowej, tętnicy środkowej mózgu oraz w przewodzie żylnym.
W ciąży bliźniaczej dwukosmówkowej badanie USG powinno być wykonane w 11-13,6 tygodniu ciąży wraz z testem podwójnym (testem PAPP-A), a następnie w 18-22 tygodniu ciąży z oceną anatomii płodów i pomiarem długości szyjki macicy. Kolejne badania USG powinny być wykonywane co 4 tygodnie aż do czasu porodu.
Zwiększona częstość badań USG w ciąży dwukosmówkowej służy między innymi ocenie wzrastania płodów. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości w badaniu USG ciąży mnogiej kontrolne badania USG wykonywane są odpowiednio częściej, o czym decyduje na bieżąco lekarz wykonujący badanie.
Tak więc jak już doskonale wiesz droga przyszła mamo, badanie ultrasonograficzne jest podstawowym i niezmiernie przydatnym narzędziem diagnostycznym służącym do monitorowania rozwoju ciąży bliźniaczej. Ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia różnych powikłań badania USG w ciąży mnogiej wykonuje się częściej niż w ciąży pojedynczej. Odpowiednia diagnostyka i opieka w ciąży w istotny sposób przyczynia się do ograniczenia problemów położniczych związanych z ciążą bliźniaczą.
Test NIFTY Twins – warto go zrobić, jeśli jesteś w ciąży z bliźniętami
Test NIFTY Twins to w ogromnym skrócie nieinwazyjne, genetyczne badanie prenatalne przeznaczone dla ciąż bliźniaczych. Pozwala ono na ustalenie ryzyka występowania trisomii 21 chromosomu (zespół Downa), 18 chromosomu (zespół Edwardsa) oraz 13 chromosomu (zespół Pataua) - ryzyko to oznaczane jest dla całej ciąży.
W ramach testu sprawdzana jest również obecność chromosomu Y, który determinuje płeć męską. Badanie można wykonywać od ukończonego 10. tygodnia ciąży. A więc, w skrócie:
- NIFTY Twins to nieinwazyjne, genetyczne badanie prenatalne, przeznaczone dla ciąży bliźniaczej. Test ten umożliwa ocenę ryzyka występowania u płodów trisomii 21 chromosomu (zespół Downa), 18 chromsomu (zespół Edwardsa) oraz 13 chromosomu (zespół Pataua). Ryzyko to określane jest dla całej ciąży.
- W ramach testu sprawdzana jest również obecność chromosomu Y, który determinuje płeć męską
- Do zrealizowania testu wymagana jest tylko próbka krwi żylnej pobrana od kobiety ciężarnej - badanie NIFTY Twins nie stanowi więc żadnego zagrożenia ani dla ciąży, ani dla matki. Jego wykonanie nie wiąże się z ryzykiem poronienia.
- Z pobranej próbki krwi izolowany jest tzw. wolny DNA płodowy (cffDNA), który jest następnie analizowany przy pomocy nowoczesnej techniki NGS (Sekwencjonowanie Nowej Generacji).
- Test NIFTY cechuje bardzo wysoka wykrywalność (ponad 99%) - badanie zapewnia wyższą wykrywalność i niższy odsetek wyników fałszywie dodatnich w porównaniu do tradycyjnych przesiewowych testów prenatalnych.
- W przypadku uzyskania nieprawidłowego wyniku testu NIFTY Twins, rekomendowane jest wykonanie inwazyjnego badania prenatalnego w celu potwierdzenia diagnozy.
- Badanie NIFTY Twins wykonywane jest od ukończonego 10. tygodnia ciąży.
Badania w ciąży bliźniaczej - Test PAPP-A
Test PAPP-A jest nieinwazyjnym badaniem prenatalnym w ciąży, które określa prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń u dzieci. Jego zaletą jest na pewno fakt, iż badanie to jest komfortowe dla pacjentki (przypomina rutynowe badania wykonywane w trakcie ciąży), jest refundowane przez NFZ (dla pacjentek ze wskazaniami) i stosunkowo niedrogie jeśli musimy je wykonać na własną rękę (cena testu PAPP-a wynosi aktualnie w Polsce ok. 250 zł).
Na czym polega test PAPP-A?
Test PAPP-a pozwala również ocenić ryzyko zachorowania dziecka na zespół Downa, zespół Edwardsa i zespół Patau. Pobraną od ciężarnej kobiety próbkę krwi poddaje się analizie biochemicznej, która określa stężenie PAPP-A (ciążowe białko osoczowe A) oraz wolnej beta hCG (wolna podjednostka beta gonadotropiny kosmówkowej).
Test PAPP-a połączony z badaniem przezierności karkowej (badanie USG) jest nazywany testem połączonym czyli złożonym (ang. CST, Combined Screening Test) i w takim ujęciu składa się z 3 elementów:
- Szczegółowy wywiad lekarski,
- Biochemiczną analizę krwi,
- USG przezierności karkowej.
Test NIFTY a test PAPP-a – podobieństwa i różnice
Test NIFTY, podobnie jak test PAPP-a jest nieinwazyjnym badaniem prenatalnym. Oba pozwalają na określenie ryzyka rozwoju trzech najczęstszych aberracji chromosomowych, a mianowicie zespołu Downa, zespołu Edwardsa oraz zespołu Patau (test NIFTY analizuje dodatkowo inne choroby – w sumie 94). Niemniej jednak pod względem czułości test NIFTY pro nie ma sobie równych. Ta innowacyjna metoda badawcza potrafi określić niebezpieczeństwo pojawienia się wspomnianych zaburzeń na ponad 99% dla trisomii 21. Dla porównania, wykrywalność zespołu Downa dla testu PAPP-a wynosi 90%. Nie ulega chyba wątpliwości, że różnica jest spora.
Co więcej, w teście NIFTY jest badane DNA płodu, a nie czynniki mogące świadczyć o trisomii, jak ma to miejsce w PAPP-a i USG. Chociaż test NIFTY również jest badaniem przesiewowym, to charakteryzuje się mniejszą liczbą wyników fałszywie pozytywnych (<0,05%) dzięki czemu mniej pacjentek, których dzieci są zdrowe, jest kierowanych na niepotrzebną amniopunkcję.
Standardową próbką do jednego, jak i drugiego testu jest kilka mililitrów krwi pobranych od ciężarne kobiety. Pozyskanie materiału do analizy przypomina zatem zwykłą morfologię. Omawiane badania różnią się jednak znacząco pod względem samej metody. Test NIFTY różni się od badania PAPP-a również znacznie większym zakresem badanych chorób – bada dziecko pod kątem aż 94 chorób. Dodatkowo na życzenie określa płeć.
Inne różnice między testami NIFTY i PAPP-a, to:
- Test NIFTY bada DNA płodu, nie czynniki mogące świadczyć o trisomii,
- Ubezpieczenie wyniku testu NIFTY,
- Metoda badania – test NIFTY jest badaniem genetycznym (analizuje się wolne płodowe DNA, cffDNA), test PAPP-a – badaniem biochemicznym (analizuje się białko ciążowe),
- Dostępność – test NIFTY jest dostępny od 10 tygodnia ciąży i nie ma górnej granicy, PAPP-a wykonuje się tylko między 11 do 14 tygodnia ciąży,
- Badanie płci dziecka już od 10 tygodnia ciąży – w teście NIFTY na życzenie rodziców na wyniku podawana jest płeć dziecka.
Badania w ciąży bliźniaczej - Stały nadzór lekarski w ciąży mnogiej to podstawa
Choć większość ciąż bliźniaczych przebiega raczej prawidłowo i podobnie jak pojedyncze, to i tak każda ciąża mnoga jest określana przez lekarzy jako ciąża wysokiego ryzyka. To oznacza, że przyszła mama powinna być pod stałym nadzorem lekarza, ponieważ jej stan wiąże się ze zwiększonymi zagrożeniami. I to właśnie ze względu na zwiększone ryzyko powikłań położniczych, będziesz wymagała szczególnej uwagi oraz specjalnego trybu prowadzenia, w tym przede wszystkim częstszych kontroli lekarskich i badań ultrasonograficznych.
Musisz wiedzieć, że harmonogram wizyt jest uzależniony od liczby płodów, owodniowości oraz kosmówkowości, a zatem podlega indywidualnego ustalenia przez lekarza prowadzącego. Aby stale monitorować ryzyko przedwczesnego porodu, na każdej wizycie sprawdzana jest długość szyjki macicy. Z powodu sześciokrotnie zwiększonego ryzyka wystąpienia preeklampsji, każdorazowo oceniane jest również ciśnienie tętnicze i obecność białka w moczu.
Jak przygotować się na nadejście bliźniąt?
Rodzice oczekujący dwójki maleństw mają świadomość, że ich dzieci mogą pojawić się na świecie wcześniej, wyprawkę zaczynają przygotowywać już po 20 tygodniu ciąży, aby nie zostawiać zakupów na ostatnią chwilę. Oprócz standardowej wyprawki dla noworodka muszą uwzględnić specyfikę ciąży w „dwupaku”. Każda kobieta w ciąży powinna zgłosić się do położnej rodzinnej, które przygotuje przyszłą mamę do prawidłowego przebiegu ciąży, porodu, połogu i opieki nad maleństwami. Położna przygotuje też kobietę do rozpoczęcia laktacji oraz karmienia dwójki dzieci.
Warto, aby mama przygotowała się do karmienia piersią i zaopatrzyła w laktator elektryczny, który sprawdzi się podczas pobudzania piersi do laktacji, a na późniejszym etapie laktacji będzie pomocny w odciąganiu pokarmu. Przyda się również duża poduszka do karmienia, dzięki której mama będzie mogła karmić jednocześnie dwoje dzieci. Już w ciąży warto zaopatrzyć się w wózek, którym bezpiecznie i wygodnie będzie można wozić bliźniaki. Dobrze, żeby był lekki, łatwy do składania i oczywiście bezpieczny. W dniu wyjścia ze szpitala potrzebne będą dwa foteliki samochodowe. Przy dwójce maluchów przydadzą się również podwójne ilości ubranek i pieluszek.
Temat wyprawki dla bliźniąt szerzej omówiliśmy tutaj: Wyprawka dla bliźniąt - masz sporo do zrobienia!
Pamiętaj, urodzenie bliźniąt to podwójne szczęście, ale i więcej obowiązków. Nie obawiaj się korzystać z pomocy bliskich Ci osób. Staraj się znaleźć również czas dla siebie. Jeśli urodzisz bliźnięta to czas urlopu macierzyńskiego wydłuża się do 31 tygodni. Dłuższy jest też urlop rodzicielski, który w przypadku porodów mnogich wynosi do 43 tygodni.
